ورق قلع اندود چیست و چگونه تولید می‌ شود؟

از آنجا که فلز قلع قابلیت تبدیل شدن به ورق را ندارد اما می‌توان با اضافه کردن قلع به همراه دیگر آلیاژها، آن را به ورق قلع اندود تبدیل کرد. در صنایع این ورق به نام ورق تین پلیت نیز شناخته می‌شود. این ورق از نظر شباهت ظاهری همچون ورق گالوانیزه است که تنها تفاوت بین این دو ورق مربوط به فلزی است که به عنوان پوشش دهنده به ورق اضافه می‌شود. فلز قلع دارای مشخصات منحصر به فرد بوده به همین دلیل خواص متفاوتی را به ورق قلع اضافه می‌کند. تولید این محصول در صنایع دربرگیرنده مراحل مختلفی است که هر کدام از مراحل تولید نیز مستلزم دربرگیرنده نکات مهم و ضروری است تا در نهایت ورق قلع اندود باکیفیتی تولید شود.

مشخصات ورق قلع اندود

از ویژگی‌های مختص ورق قلع اندود می‌توان به مواردی همچون استحکام بالا، ضد زنگ و خوردگی و قابلیت فرم پذیری اشاره کرد. همه این ویژگی‌ها در این ورق موجب کاربرد گسترده آن در صنایع مختلف از جمله صنعت بسته بندی شده است. ورق قلع اندود در بسته بندی قوطی و بطری‌ها به منظور استرلیزه کردن و حفظ مواد غذایی در طولانی مدت بکار می‌رود. ورق قلع اندود در برابر کشش و فشار و همچنین خوردگی نیز مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد.

یکی از مهمترین ویژگی‌های قابل توجه ورق قلع اندود قابلیت دفع و بازیابی آن است. اگرچه همه محصولات فولادی قابلیت بازیافت دارند اما تن پلیت‌ها یا همان ورق قلع اندود به دلیل داشتن قابلیت جذب مغناطیسی راحت‌تر از دیگر ورق‌های دفع می‌شود و در چرخه بازیابی می‌توان مجدداً آن را بازیافت کرد. مقاومت در برابر خوردگی و پس دادن رنگ و همچنین قابلیت رنگ آمیزی نیز از دیگر ویژگی‌های مهم این ورق است که آن را نسبت به سایر ورق‌ها متمایز می‌کند.

ورق قلع اندود از برخی از جهات همچون ماهیت تولید و خواص شباهت زیادی به ورق گالوانیزه دارد. البته قیمت وررق گالوانیزه در مقایسه با ورق قلع اندود کمتر است؛ زیرا فرآیند تولید کوتاهتری دارد و از طرفی ضخامت آن نیز بیشتر است.

مراحل تولید ورق قلع اندود

فرآیند تولید ورق قلع اندود در صنایع به شرح زیر است:

1-ورق قلع اندود از ورق سیاه طی فرآیندهای عملیاتی تولید می‌شود. در ابتدا ورق سیاه در حمام‌های اسیدی با دمای 50 تا 90 درجه سانتی گراد قرار می‌گیرد تا بدین صورت همه لایه‌های چربی، اکسیدی و آلودگی آن از بین برود. در ادامه نیز با استفاده از شستشوی آبشاری شیت‌ها پاکسازی می‌شوند و بعد از خشک شدن و روغن کاری مجدداً وارد خط نورد می‌شوند.

2-در این مرحله شیت‌ها باید به صورت رفت و برگشتی چندین بار از یک سری از غلتک‌ها عبور داده شوند که در نتیجه آن ضخامت شیت کمتر می‌شود. هر کدام از غلتک‌ها در مسیر شیت دارای فرم متفاوتی بوده به همین دلیل بر اثر فشار زیاد ضخامت شیت کاهش پیدا می‌کند. در ادامه این فرآیند از تولید شیت‌ها توسط آب و روغن به خوبی آبکاری می‌شوند تا دمای آن کمتر شده و علاوه بر آن نیز مانع از اکسیداسیون سطحی در شیت ها می‌شود.

3-در این مرحله شیت‌ها توسط شستشوی الکترونیکی به خوبی چربی زدایی می‌شوند و در ادامه نیز با قرار گرفتن در حمام آلکالینی با جریان الکتریکی لایه برداری و خواص قلیایی به طور کامل رطوبت آن گرفته شده و خشک می‌شود.

4-شیت‌ها در این مرحله به شکل رول درآمده و به کوره‌های مخصوصی به نام بازپخت یا آنیلینگ وارد می‌شود. دمای این کوره‌ها در حدود 800درجه سانتی گراد است که از اتمسفر هیدروژنی اشباع شده به وجود می‌آید.شیت ها به مدت 5 دقیقه در کوره‌ها باقی می‌مانند و به وسیله حرارت زیادخواص مکانیکی، ساختار کریستالی، انعطاف پذیری و خواص چقرمگی آنها بهبود پیدا می‌کند.

5-شیت‌ها تحت حرارت زیاد به کویل ها تبدیل می‌شوند که پس از خروج از کوره‌ها توسط روش‌های مختلف سرد شده و استحکام آنها نیز به وسیله غلتک‌های کوچک و مخصوص بهبود پیدا می‌کند.

6-در این مرحله تین پلیت‌ها توسط غلتک‌های سطحی در دو مرحله نورد قرار می‌گیرند تا بدین شکل استحکام آنها افزایش پیدا کند.

7-شیت‌ها در این مرحله از خط روکش دهی عبور داده می‌شوند. در واقع شیت‌ها از فلزهای کرومیوم یا قلع عبور داده می‌شوند تا فرآیند روکش دهی فولاد آنها انجام شود. در برخی از مواقع نیز ورق‌های قلع روکش دهی پلیمری می‌شوند تا بدین شکل برای ساخت قوطی‌های حلی به کار بروند.

8-در آخرین مرحله از فرآیند ورق قلع اندود نیز پس از به تأیید رسیدن کارشناسان ورق‌ها برشکاری می‌شوند.

کاربرد ورق قلع اندود

ویژگی‌های فنی، شیمیایی و مکانیکی ورق قلع اندود موجب کاربردهای گسترده آن در صنایع مختلف شده است. از برجسته‌ترین ویژگی‌های این ورق می‌توان به مقاومت بالا در برابر اکسید شدن، خوردگی اشاره کرد. یکی از ساده‌ترین کاربرد ورق قلع اندود، حفاظت از مواد غذایی است. این محصول در ساخت قوطی روغن جامد و ساخت قوطی کنسرو کاربرد دارد.

ساخت انواع قابلمه و ماهیتابه نیز از کاربردهای دیگر این ورق است که برای پخت و پز یک گزینه عالی به حساب می‌آید.

ورق قلع اندود به دلیل استحکام بالا و مقاومت بالا در ساخت انواع قطعات الکترونیکی و بردها کاربرد دارد.

صنعت خودروسازی نیز از دیگر کاربردهای رایج ورق قلع اندود است که در مجموع می‌توان این ورق را به عنوان یکی از ورق‌های پرکاربرد و  در صنعت خودروسازی نام برد.